VinFast lại bị đòi chia sẻ trạm sạc

Mới đây, Hiệp hội Ô tô, Xe máy, Xe đạp Việt Nam (VAMOBA) đã có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ về việc khuyến khích phát triển phương tiện giao thông điện hóa thực hiện mục tiêu Net Zero 2050.

Theo VAMOBA, hiện nay ở Việt Nam nhiều tập đoàn và doanh nghiệp lớn đang sở hữu hệ thống trạm sạc xe điện với quy mô toàn quốc. Trong đó, Hiệp hội này lấy ví dụ tiêu biểu là hệ thống trạm sạc của V-Green thuộc VinGroup đang lắp hàng trăm nghìn trạm sạc trên cả nước, nhưng hiện chỉ cho xe VinFast sạc.

Ngoài ra, các thương hiệu khác như PVOIL và PV Power giờ đây cũng đã phối hợp Vingroup tích hợp trạm sạc tại hệ thống cửa hàng xăng dầu.

VAMOBA trăn trở việc các hệ thống trạm sạc chỉ có xe cùng thương hiệu sạc, không chia sẻ cho xe của doanh nghiệp khác. Thực trạng này tiềm ẩn nguy cơ hình thành thế độc quyền hạ tầng trạm sạc gây cản trở cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam. Đặc biệt, các hội viên Hiệp hội VAMOBA sẽ khó tiếp cận, tham gia và phát triển thị trường xe điện.

Hiệp hội VAMOBA nhấn mạnh, hạ tầng trạm sạc xe điện là tài sản công cộng mang tính chiến lược, gắn liền với an ninh năng lượng và sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp xe điện quốc gia.

Việc duy trì mô hình trạm sạc khép kín, độc quyền, Việt Nam sẽ phải đối diện với tình trạng “khóa hạ tầng thiết yếu”, lệ thuộc vào một số ít tập đoàn, cản trở doanh nghiệp trong nước mất cơ hội tham gia, người tiêu dùng bị hạn chế lựa chọn và chi phí xã hội gia tăng.

Ở chiều ngược, hạ tầng trạm sạc ở Việt Nam phát triển theo hướng mở để các hãng xe cùng sử dụng chung, Nhà nước sẽ tạo dựng được một hệ sinh thái công bằng, khuyến khích cạnh tranh lành mạnh, thu hút nguồn lực xã hội hóa, đồng thời bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

Kinh nghiệm quốc tế từ EU, Nhật Bản và Hàn Quốc cho thấy, chuẩn kết nối chung, hạ tầng mở, cơ chế quản lý công khai minh bạch là điều kiện tiên quyết để phổ cập xe điện.

Qua những phân tích nêu trên, Hiệp hội VAMOBA đề nghị Thủ tướng xem xét, chỉ đạo một số nội dung cụ thể như sau:

1. Ban hành bộ tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định pháp lý đối với hệ thống trạm sạc mở; xây dựng tiêu chuẩn quốc gia về chuẩn sạc chung và giao thức kết nối, đảm bảo mọi phương tiện đủ điều kiện kỹ thuật đều có thể sử dụng, không phân biệt thương hiệu.

2. Quy định rõ nguyên tắc không độc quyền; yêu cầu các doanh nghiệp đầu tư hạ tầng sạc cho phép các hãng xe và đơn vị khác được truy cập sử dụng theo cơ chế thương mại minh bạch, không hạn chế độc quyền.

3. Thiết lập cơ chế quản lý, giám sát và công khai thông tin; yêu cầu chủ đầu tư công khai giá dịch vụ, năng lực hạ tầng và chế độ bảo hành, đồng thời cơ quan Nhà nước định kỳ kiểm tra, báo cáo và công bố hiện trạng hệ thống trạm sạc.

4. Ban hành chính sách hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam tham gia đầu tư phát triển hạ tầng trạm sạc mở, trong đó ưu tiên về quỹ đất, thuế và vốn vay ưu đãi cho các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là các hội viên Hiệp hội VAMOBA. Đồng thời, khuyến khích mô hình liên kết – đồng đầu tư nhằm tạo sự tham gia rộng rãi, không tập trung vào một số ít tập đoàn lớn.

Trước đó, ông Phạm Nhật Vượng - Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tập đoàn Vingroup kiêm Tổng giám đốc VinFast từng chia sẻ: “VinGroup bỏ ra hàng chục triệu USD để làm trạm sạc, không dễ gì để các đối thủ sạc chung. Nếu chia sẻ trạm sạc cũng phải hơn 10 năm nữa”.

Thực tế, Nhà nước hiện không có bất cứ chính sách ưu đãi nào dành cho doanh nghiệp phát triển hệ thống hạ tầng trạm sạc xe điện. Các doanh nghiệp như VinGroup phải tự lực bỏ chi phí đầu tư, thuê đất để phát triển trạm sạc nhằm giúp người yên tâm chuyển đổi phương tiện.

Do đó, việc chia sẻ trạm sạc hay không sẽ là quyền tự quyết của VinGroup nên các hãng xe khác muốn sạc chung vẫn còn là câu chuyện rất dài ở Việt Nam.