Thông tư 08/2025: Gỡ vướng định mức, chuẩn hóa quản lý chi phí đầu tư

Trước yêu cầu hoàn thiện hệ thống định mức nhằm nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước và hiệu quả đầu tư các dự án xây dựng, Bộ Xây dựng đã ban hành Thông tư 08/2025/TT-BXD sửa đổi, bổ sung một số định mức xây dựng được ban hành tại Thông tư số 12/2021/TT-BXD.

Những bất cập trong quy định cũ

Chỉ rõ một số bất cập về bộ định mức tại Thông tư số 12/2021/TT-BXD, trao đổi với Tạp chí Xây dựng, đại diện một nhà thầu giao thông cho rằng, bộ định mức cũ còn nhiều quy định chưa hợp lý và chưa sát với thực tiễn khiến nhiều hệ số trong bộ định mức không thể làm được. "Chúng tôi từng thi công một số dự án cao tốc lớn, đối mặt với nhiều khó khăn về nguồn vật liệu đất đắp, nhiều khi thông báo giá là 70.000 đồng/m3 nhưng thực tế khi mua lên tới 150.000 - 200.000 đồng/m3, vật liệu khan hiếm, thậm chí phải tranh nhau mua để làm cho được việc", vị này chia sẻ và cho biết, định mức về vận chuyển trong quy định cũ giảm đi nhiều, trong khi việc vận chuyển vật liệu, vật tư thực tế càng xa, nhà thầu càng lỗ.

Về đơn giá, các địa phương công bố giá ở các mỏ chủ yếu chỉ phù hợp để làm đường giao thông thông thường. Trong khi, làm đường cao tốc đòi hỏi tiêu chuẩn, chất lượng vật tư, vật liệu, các yêu cầu kỹ thuật cao nên vật tư, vật liệu khai thác tại các địa phương không thể đáp ứng đủ yêu cầu. "Trước đây, tiến độ bình quân làm một dự án cao tốc từ 3 - 4 năm, nhưng nay rút ngắn xuống chỉ còn 2 năm. Trong khi đó, nhiều tuyến cao tốc đi qua những nơi có điều kiện đặc thù vùng miền, địa chất phức tạp, thời tiết bất lợi khiến cho thời gian thi công không được dài nhưng đơn giá, định mức thì vẫn áp dụng cho toàn quốc", vị này dẫn chứng có những dự án trong một năm chỉ thi công được 3 - 4 tháng, còn lại là trời mưa quanh năm, không đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật để triển khai thi công.

Trong khi đó, nhà thầu huy động thiết bị, nhân lực trong cả một khoảng thời gian dài nhưng không thi công được, đến khi nắng ráo buộc phải huy động thêm lượng thiết bị, máy móc, nhân lực rất lớn để bù tiến độ. Bất cập là vậy, nhưng các phần phải tăng thì nhà thầu lại không được tính.

Không chỉ doanh nghiệp làm đường, các nhà thầu chuyên thi công cầu cũng từng đối mặt với nguy cơ thua lỗ lớn do đơn giá, định mức quá thấp và không phản ánh đúng giá thị trường. Đại diện một nhà thầu chuyên thi công cầu cho rằng, bất cập lớn nhất trong đơn giá, định mức theo quy định trong Thông tư số 12/2021/TT-BXD tập trung ở 3 vấn đề: nhân công, ca máy và khấu hao vật tư thi công.

Dẫn chứng cụ thể về ca máy, vị này cho biết, ca máy trong bảng mức nguyên giá do ban hành thường chưa cập nhật sát giá thị trường. Đồng thời, chi phí đầu tư máy và ca máy thuê thực tế thị trường cao hơn nhiều so với bảng giá ca máy ban hành áp trong dự toán. Bên cạnh đó, công suất máy trong định mức quy định thường thấp hơn nhiều so với thực tế phải huy động để thi công tại hiện trường.

"Chẳng hạn, sà lan trong định mức từ 200 - 400 tấn nhưng thực tế phải dùng loại 800 tấn; cẩu trong định mức là 25 tấn nhưng thực tế phải dùng loại từ 50 tấn trở lên mới đảm bảo yêu cầu thi công an toàn, đáp ứng tiến độ dự án, còn cẩu 25 tấn thường chỉ được dùng trong các công tác như thi công bờ bò, lan can, cẩu chuyển vật tư, thiết bị...", vị này chia sẻ.

Ngoài ra, một số công tác phải sử dụng thiết bị đặc thù nhưng định mức trong Thông tư số 12/2021/TT-BXD chưa xem xét đến. Điển hình là công tác khoan cọc nhồi định mức chỉ quy định chung chung là theo các mức mô-men xoay của máy từ 80 - 400 kNm với đơn giá từ 5 triệu đồng/ca đến 15 triệu đồng/ca, trong khi thực tế có trường hợp phải dùng máy khoan đặc chủng như "BG40-BS100", "Sunward-SWDM36H" với giá ca máy trên 53 triệu đồng/ca...

Nói về bất cập định mức nhân công, vị này cho biết, đơn giá nhân công theo quy định của Bộ Xây dựng ban hành thấp hơn nhiều so với thực tế phải trả cho người lao động tại hiện trường. Cụ thể, đơn giá nhân công theo quy định tại các tỉnh bình quân khoảng 255.000 đồng/ngày công, tương đương 6.630.000 đồng/tháng. Trong khi thực tế, các doanh nghiệp xây dựng muốn tuyển được thợ cầu phải trả 500.000 - 650.000 đồng/ngày công, tương đương 13.000.000 - 17.000.000 đồng/tháng...

Về chi phí khấu hao, với quy định khấu hao 1,5% cho 1 tháng thi công thì vật tư thi công phải tính sử dụng khoảng từ 10 - 12 năm (bao gồm cả thời gian chờ dự án) mới hết khấu hao, nhưng định mức chỉ cho tính tối đa khấu hao 70%. Tuy nhiên, thực tế vật tư thi công bị môi trường ăn mòn, cong vênh, hư hỏng trong quá trình sử dụng nên tuổi thọ chỉ khoảng từ 4 - 6 năm là bị gỉ sét, hỏng không sử dụng được. Đây là những bất cập nổi cộm trong quy định về đơn giá, định mức trong Thông tư số 12/2021/TT-BXD trước đây.

Cập nhật định mức - chuẩn hóa dữ liệu, hiện đại hóa ngành xây dựng

Để khắc phục nhưng tồn tại, bất cập, ngày 30/5/2025, Bộ Xây dựng đã ban hành Thông tư số 08/2025/TT-BXD, sửa đổi, bổ sung một số định mức xây dựng được ban hành tại Thông tư số 12/2021/TT-BXD. Thông tư mới này có hiệu lực từ ngày 15/7/2025, được xem là bước điều chỉnh quan trọng nhằm cập nhật thực tiễn thi công hiện nay, đồng thời chuẩn hóa và hoàn thiện hệ thống định mức phục vụ công tác quản lý chi phí đầu tư xây dựng trên cả nước.

Thông tư sửa đổi, bổ sung ba nhóm định mức lớn gồm: Định mức dự toán xây dựng công trình; Định mức sử dụng vật liệu xây dựng; Định mức chi phí tư vấn đầu tư xây dựng đã ban hành tại Thông tư số 12/2021/TT-BXD ngày 31/8/2021 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng. Trong nhóm định mức dự toán xây dựng công trình, Bộ Xây dựng đã bổ sung hàng loạt mã hiệu và công tác mới phù hợp với thực tế thi công hiện nay, đặc biệt trong các lĩnh vực đất, đá, cát, thi công cọc, đường sắt, kết cấu bê tông và công tác khác.

Đáng chú ý, Thông tư mới tiếp tục kế thừa cấu trúc và hệ thống mã hiệu định mức của Thông tư 12/2021/TT-BXD, đảm bảo tính thống nhất trong toàn hệ thống quản lý chi phí đầu tư xây dựng, đồng thời mở rộng phạm vi áp dụng sang nhiều loại công trình mới. Việc cập nhật và bổ sung định mức lần này không chỉ là bước hoàn thiện về mặt pháp lý, mà còn phản ánh xu hướng chuẩn hóa dữ liệu định mức - đơn giá, phục vụ công tác chuyển đổi số trong ngành xây dựng.

Ngoài ra, Thông tư cũng có quy định chuyển tiếp rõ ràng: việc áp dụng định mức sửa đổi, bổ sung được thực hiện theo khoản 8 Điều 44 Nghị định 10/2021/NĐ-CP của Chính phủ, giúp các chủ đầu tư, nhà thầu và cơ quan quản lý có đủ thời gian chuẩn bị, điều chỉnh kế hoạch chi phí và kỹ thuật.

Theo Bộ Xây dựng, việc sửa đổi, bổ sung định mức lần này nhằm đảm bảo hệ thống định mức luôn bám sát biến động của thị trường xây dựng, phản ánh đúng chi phí lao động, máy móc, vật liệu và công nghệ thi công. Đồng thời, đây cũng là cơ sở để các cơ quan, đơn vị áp dụng thống nhất, hạn chế tình trạng áp dụng định mức tùy tiện hoặc không phù hợp với điều kiện thực tế.

Với Thông tư này, Bộ Xây dựng tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong việc chuẩn hóa công tác quản lý chi phí đầu tư xây dựng, hướng đến một nền xây dựng hiện đại, minh bạch và hội nhập quốc tế.