Tăng tốc hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức và đơn giá xây dựng

Hoàn thiện hành lang kỹ thuật và kinh tế cho ngành xây dựng

Vừa qua, tại trụ sở Bộ Xây dựng, Bộ trưởng Trần Hồng Minh chủ trì cuộc họp triển khai công tác hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức và đơn giá xây dựng. Tại cuộc họp, Bộ trưởng Trần Hồng Minh ghi nhận nỗ lực của các đơn vị trong việc xây dựng và duy trì hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức, đơn giá - nền tảng quan trọng cho quản lý chất lượng và chi phí đầu tư xây dựng. Đồng thời, Bộ trưởng nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục đổi mới, cập nhật theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế, bảo đảm tính đồng bộ và phù hợp thực tiễn.

Người đứng đầu ngành Xây dựng cho biết, đến nay, hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn trong lĩnh vực xây dựng công trình đã hình thành tương đối hoàn chỉnh với 1.476 tiêu chuẩn và 128 quy chuẩn, bao trùm toàn bộ các giai đoạn từ khảo sát, thiết kế, thi công, an toàn lao động, nghiệm thu, vận hành, bảo trì đến môi trường xây dựng. Hệ thống này đã tạo hành lang kỹ thuật đồng bộ, giúp kiểm soát chất lượng và an toàn trong hoạt động xây dựng.

Song song, Bộ Xây dựng cũng duy trì hệ thống gần 30.000 định mức và hơn 170.000 chỉ tiêu giá được công bố định kỳ hằng tháng, hằng năm, đáp ứng yêu cầu lập và quản lý chi phí đầu tư, bảo trì công trình cho hầu hết các loại hình xây dựng. Việc rà soát, cập nhật định mức thường xuyên được thực hiện để bảo đảm tương thích với các tiêu chuẩn mới, phù hợp với biến động thị trường và sự phát triển công nghệ.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Bộ trưởng Trần Hồng Minh chỉ rõ một số hạn chế cần sớm khắc phục. Dù pháp luật cho phép chủ đầu tư sử dụng tiêu chuẩn nước ngoài, nhưng việc áp dụng cần cân nhắc kỹ lưỡng về điều kiện khí hậu, địa chất Việt Nam cũng như sự tương thích với các tiêu chuẩn quốc gia để đảm bảo hiệu quả đầu tư và an toàn kỹ thuật.

Các cơ quan biên soạn tiêu chuẩn, quy chuẩn hiện vẫn thiếu đội ngũ chuyên gia có trình độ cao và điều kiện nghiên cứu cập nhật công nghệ, vật liệu mới của thế giới. Cơ chế, định mức chi cho công tác này chưa thực sự hấp dẫn để thu hút chuyên gia tham gia. Ngoài ra, trong lĩnh vực định mức, đơn giá, vẫn còn thiếu một số định mức phù hợp cho các loại hình công trình mới, đặc biệt là đường sắt đô thị, đường sắt điện khí hóa và đường sắt tốc độ cao.

Trên cơ sở đó, Bộ trưởng yêu cầu các đơn vị tập trung triển khai các nhóm giải pháp cụ thể. Với hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn, giao Vụ Khoa học công nghệ, Môi trường và Vật liệu xây dựng chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan khẩn trương cập nhật các tiêu chuẩn quốc tế tiên tiến từ châu Âu, Hoa Kỳ và Trung Quốc nhằm hiện đại hóa hệ thống đang vận hành. Bộ sẽ phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Tiêu chuẩn đo lường chất lượng (Bộ Khoa học và Công nghệ) để ban hành các tiêu chuẩn biên soạn theo hệ châu Âu ngay trong năm 2025.

Các đơn vị phải thường xuyên tổng hợp phản ánh từ thực tiễn của chủ đầu tư, tư vấn, nhà thầu và địa phương để kịp thời chỉnh sửa, bổ sung, hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn, bảo đảm phù hợp thực tiễn thi công.

Riêng đối với lĩnh vực đường sắt, Bộ Xây dựng sẽ hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn đường sắt tốc độ cao, chuyển dịch 37 tiêu chuẩn từ ISO để ban hành trong tháng 10/2025 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời, Bộ sẽ nghiên cứu, phân tích hệ thống tiêu chuẩn của châu Âu và Trung Quốc để đề xuất khả năng áp dụng cho đường sắt quốc gia điện khí hóa khổ 1.435 mm, vận tốc đến 350 km/h, làm cơ sở chuyển dịch tiêu chuẩn phù hợp với công nghệ được lựa chọn.

Bộ cũng đặt mục tiêu hoàn thành việc biên soạn và ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về đường sắt đô thị trong quý I/2026, qua đó tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho các dự án trọng điểm đang triển khai.

Hiện đại hóa quản lý chi phí qua hệ thống định mức, đơn giá mới

Đối với công tác xây dựng, hoàn thiện định mức, đơn giá, Bộ trưởng giao Cục Kinh tế và Quản lý đầu tư xây dựng chủ trì phối hợp các đơn vị liên quan nghiên cứu, tham mưu sửa đổi quy định pháp luật để bảo đảm tính linh hoạt trong lập dự toán chi phí. Cục sẽ xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về giá, chi phí đầu tư xây dựng đầy đủ, minh bạch, phù hợp cơ chế thị trường và hoàn thành trong khung thời gian dự thảo các văn bản hướng dẫn Luật Xây dựng (thay thế).

Cục được giao lập kế hoạch tổng thể rà soát định mức, giá xây dựng, hoàn thành trong tháng 12/2025, đồng thời hướng dẫn, tập huấn nâng cao năng lực chuyên môn cho các chủ thể tham gia xác định định mức, giá xây dựng.

Các Cục chuyên ngành, Ban quản lý dự án và đơn vị tư vấn phải rà soát, thống kê các công tác xây dựng chưa có định mức hoặc đang sử dụng tạm tính, gửi về Cục Kinh tế và Quản lý đầu tư xây dựng trong tháng 10/2025 để tổng hợp, cập nhật. Những vướng mắc trong quyết toán tại các dự án, đặc biệt các nội dung liên quan kết luận thanh tra, phải được tổng hợp và báo cáo Bộ trước 30/11/2025.

Viện Kinh tế xây dựng được giao nhiệm vụ chủ trì phối hợp với các viện, học viện và ban quản lý dự án thu thập, phân tích dữ liệu, tổ chức số hóa, mã hóa toàn bộ danh mục định mức, giá xây dựng, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số ngành xây dựng, hoàn thành trong năm 2026. Viện cũng sẽ nghiên cứu, đề xuất cơ sở lập dự toán chi phí cho các dự án đường sắt tốc độ cao tại Việt Nam.

Riêng với dự án đường sắt điện khí hóa Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Bộ giao Thứ trưởng Bùi Xuân Dũng chỉ đạo Ban Quản lý dự án đường sắt và các viện liên quan rà soát, so sánh, đề xuất định mức, đơn giá, phương pháp quy đổi dữ liệu chi phí tham khảo, hoàn thành trong tháng 11/2025. Cục Kinh tế và Quản lý đầu tư xây dựng sẽ thẩm định, hướng dẫn và trình Bộ xem xét ban hành để phục vụ công tác quản lý chi phí đầu tư xây dựng cho dự án.

Bộ cũng yêu cầu khẩn trương thu thập thông tin, dữ liệu chi phí của các dự án đường sắt tốc độ cao trên thế giới trong quý IV/2025, đồng thời phối hợp xử lý các tình huống vượt giá gói thầu tại các dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021 - 2025 nhằm bảo đảm hiệu quả đầu tư và tính minh bạch trong quản lý vốn.