Sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em ngồi trên ôtô như thế nào?

Mỗi loại thiết bị có thể dùng cho trẻ ở nhiều lứa tuổi khác nhau

Ngày 6/8, trao đổi với PV Tạp chí Xây dựng, Tiến sĩ Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia cho biết, theo quy định hiện nay tất cả các chuyến đi bằng ô tô có trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 m đều cần thực hiện đúng quy định.

Còn theo Đại tá Nguyễn Quang Nhật, Trưởng Phòng hướng dẫn tuyên truyền, điều tra, giải quyết TNGT, Cục CSGT (Bộ Công an), quy định của Luật Trật tự ATGT đường bộ, từ 01/01/2026, khi chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 m trên xe ô tô không được cho trẻ em ngồi cùng hàng ghế với người lái xe, trừ loại xe ô tô chỉ có một hàng ghế; người lái xe phải sử dụng, hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em. Đây là quy định sẽ có hiệu lực từ 01/01/2026.

PGS.TS Phạm Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương, Trường Đại học Y tế Công cộng cho biết, thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô có thể bao gồm một số loại cụ thể: Nôi trẻ em sơ sinh (thường < 2 tuổi); ghế trẻ em nhỏ (cho trẻ từ 2-6 tuổi); và các loại ghế nâng và đệm nâng (cho trẻ từ 6-10 tuổi).

Với trẻ em dưới 2 tuổi, lời khuyên nên dùng nôi được thiết kế hướng về phía sau xe. Điều này được khuyến cáo dựa trên nguyên tắc khi có lực tác động từ phía trước thì lực va chạm sẽ bố trí dàn đều trên toàn bộ phần lưng của trẻ, qua đó giảm tối đa tác động, điều này đặc biệt có ý nghĩa quan trọng với trẻ nhỏ, khi cơ thể còn yếu và dễ bị tổn thương. Với trẻ sơ sinh (dưới 2 tuổi), dùng ghế nôi hướng về phía sau xe giảm rủi ro tử vong hoặc chấn thương nặng tới 90% (so với trẻ không có thiết bị an toàn) . Việc đặt nôi hướng về sau xe cũng giảm rủi ro gặp chấn thương nặng/tử vong xuống 5 lần so với đặt hướng về phía trước.

Với trẻ em từ 2-6 tuổi: Dùng ghế cho trẻ em, đây là loại phổ biến nhất, do đây là lứa tuổi mà trẻ em bắt đầu đi lại tích cực cùng với gia đình; Khi trẻ lớn khoảng từ 6-8 tuổi và ghế trẻ em có thể trở nên chật chội, trẻ có thể chuyển sang ghế nâng; Giai đoạn cuối: 8-10 tuổi, khi cơ thể trẻ tăng trưởng nhanh, trẻ có thể chuyển sang đệm nâng; Trong thực tế, có những thiết bị tích hợp cả 4 tính năng trên, bởi vậy có thể dùng cho trẻ từ 1-10 tuổi.

Áp dụng như nào cho phù hợp?

Khuyến cáo của Cơ quan Quản lý An toàn giao thông đường bộ Hoa Kỳ (NHTSA) là nhóm trẻ em vẫn nên tiếp tục sử dụng ghế nâng hoặc đệm nâng thậm chí cho đến khi cao ít nhất 145cm. 

Ông Dương Kim Tuấn, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và phòng chống chấn thương Trường Đại học Y tế Công cộng nhấn mạnh: "Hiện nay cơ quan chức năng đã ban hành tiêu chuẩn thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô tại Việt Nam, đây chính là căn cứ quan trọng để các tổ chức tham khảo trong quá trình, sản xuất phân phối. Với người dân, thì cũng giống như mũ bảo hiểm, cần sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em đạt chuẩn".

"Bất cứ thiết bị an toàn nào nào đều có thể áp dụng đối với cả xe mới và xe cũ. Xe cũ chỉ cần dùng dây bảo hiểm cố định ghế trẻ em là có thể sử dụng, tất nhiên việc lắp đặt cần phải theo hướng dẫn của nhà sản xuất thiết bị. Bài học tại Malaysia vào giai đoạn đầu cho thấy trong 5.000 trường hợp có tới 95% lắp đặt thiết bị chưa đúng, bởi vậy tác dụng bảo vệ của thiết bị an toàn sẽ hạn chế thậm chí không phát được tính năng vốn có. Chính bởi vậy việc đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, lắp đặt đúng thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô sẽ là một nội dung cần được tuyên truyền rộng rãi trong thời gian tới", ông Tuấn cho biết.

PGS.TS Phạm Việt Cường, Giám đốc trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương, Trường Đại học Y tế Công Cộng cho biết, đề xuất sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em nhận được phản ứng rất tích cực của cộng đồng, mạng xã hội và trên các phương tiện thông tin đại chúng. Hiện nay mặc dù chưa tới thời điểm thực thi nhưng một số người dân đã tự động áp dụng. Trong một số cuộc thăm dò dư luận rộng rãi trên toàn quốc, tỷ lệ ủng hộ đề xuất lên tới 85%.

Còn Tiến sĩ Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia cho hay, thực tế nên tập trung triển khai quy định với xe con cá nhân trước, vì đây là loại xe có thể di chuyển ở tốc độ cao trên cao tốc (tốc độ tối đa 120 km/h), tần suất trẻ em sử dụng cao (xe gia đình) và bố mẹ người giám hộ luôn biết trước được nhu cầu này.

Với vận tải công cộng, xe kinh doanh vận tải: nên có lộ trình dài để có thể chuẩn bị hoặc có quy định riêng vì vận tải công cộng có tốc độ thấp, hoạt động trong đô thị; phương tiện vận tải công cộng thường có có tiêu chuẩn an toàn cao hơn; cuối cùng là sự khó khăn trong đáp ứng nhu cầu ngẫu nhiên chở trẻ em trong vận tải công cộng và kinh doanh vận tải. Có thể quy định xe chở học sinh mầm non và tiểu học cần có dây bảo hiểm chuyên dụng thiết kế phù hợp với lứa tuổi học sinh. Do đó trong hướng dẫn triển khai nên cân nhắc: quy định "trừ xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách theo quy định của pháp luật".

"Cuối cùng việc sử dụng thiết bị an toàn với trẻ em ban đầu sẽ có những thách thức nhất định: trẻ không chịu ngồi, thể hiện khó chịu, quấy....thường là phản ánh của các bậc cha mẹ phụ huynh phản ánh. Tuy nhiên đó là điều rất bình thường và giai đoạn đầu đỏi hỏi phụ huynh phải nhất quán, kiên trì, rõ ràng để hình thành thói quen tốt cho trẻ từ bé. Thực tế cho thấy với trẻ em: nếu phụ huynh thể hiện sự nhất quán, lần đầu có thể khó, lần sau dễ hơn và lần thứ 3 thành thói quen của trẻ. Trong việc này người lớn phải nêu gương. Khi lên xe là luôn thắt dây an toàn, nhắc nhở tất cả mọi người trên xe. Bên cạnh đó phụ huynh cần có chuẩn tốt cho chuyến đi của trẻ, đặc biệt là những lần đầu sử dụng thiết bị (quần áo, đồ chơi, lịch trình ăn nghỉ, cự ly chuyến đi vừa phải...) qua đó tạo ra cho trẻ và chính mình một trải nghiệm dễ chịu khi lần đầu sử dụng thiết bị an toàn trên ô tô. Đó là những lời khuyên rất có giá trị khi bắt đầu xây dựng một thói quen tốt, ý thức thuân thủ pháp luật cho thế hệ trẻ", Tiến sĩ Minh nhấn mạnh.