Chuyển đổi số kiến tạo những thành tựu ngành Hàng hải

Ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác thực hiện thủ tục cấp phép cho tàu thuyền vào, rời cảng biển thông qua Cơ chế một cửa quốc gia

Từ tháng 11/2014, Cục Hàng hải Việt Nam đã phối hợp với Trung tâm Công nghệ thông tin (Bộ GTVT) và Tổng cục Hải quan triển khai thí điểm Cơ chế một cửa quốc gia đối với 03 thủ tục hành chính (TTHC) cho tàu biển Việt Nam và nước ngoài nhập cảnh, xuất cảnh và quá cảnh tại khu vực cảng biển Hải Phòng.

Đến năm 2018, Cục Hàng hải Việt Nam đã triển khai Cơ chế một cửa quốc gia tại toàn bộ các cảng biển đối với 11 thủ tục hành chính cấp phép cho tàu biển vào, rời cảng biển. Cục Hàng hải Việt Nam đã thông báo cho Tổ chức Hàng hải quốc tế (IMO) việc cấp giấy phép rời cảng, quá cảnh điện tử cho tàu thuyền từ ngày 01/8/2017 để thông báo cho các thành viên của Tổ chức IMO biết, không yêu cầu người làm thủ tục nộp, xuất trình giấy phép rời cảng (bản giấy) khi làm thủ tục nhập cảnh; Đồng thời, thông báo với các cơ quan nhà nước tại cảng biển (Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng; Cục Đường thủy nội địa Việt Nam, Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển, các sở GTVT) về việc Cục Hàng hải Việt Nam cấp giấy phép điện tử cho tàu thuyền vào, rời cảng biển.

Kết quả đạt được đến thời điểm hiện tại là có hơn 98% hồ sơ thủ tục hành chính được thực hiện điện tử và ký số giấy phép điện tử (đạt 87.968 hồ sơ).

Về ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác giám sát, điều phối giao thông hàng hải và bảo đảm an toàn, an ninh hàng hải. Những năm qua, Cục Hàng hải Việt Nam đã triển khai thiết lập và đưa vào sử dụng các hệ thống phục vụ giám sát, điều phối giao thông hàng hải và bảo đảm an toàn, an ninh hàng hải, cụ thể như sau:

+ Hệ thống giám sát và điều phối giao thông hàng hải (VTS):

Từ năm 2011, Cục Hàng hải Việt Nam đã được đầu tư và đưa vào sử dụng Hệ thống giám sát và điều phối giao thông hàng hải (VTS) luồng Sài Gòn - Vũng Tàu. Đến nay, Cục Hàng hải Việt Nam đã thiết lập và đưa vào sử dụng 12 Hệ thống VTS tại các khu vực, gồm: Hải Phòng, Cửa Lò, Nghi Sơn, Sơn Dương, Quy Nhơn, Đà Nẵng, Dung Quất, Sài Gòn - Vũng Tàu (bao gồm cả Cái Mép - Thị Vải), An Giang, Đồng Nai, Rạch Giá và luồng cho tàu biển trọng tải lớn vào sông Hậu.

Các hệ thống VTS sau khi được đưa vào sử dụng đã hỗ trợ các cảng vụ hàng hải trong công tác giám sát các hoạt động hàng hải trong khu vực, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước tại vùng nước cảng biển; trợ giúp, hướng dẫn thông báo kịp thời các thông tin về vị trí neo đậu, thông tin về chướng ngại vật, lưu lượng tàu bè trên toàn tuyến luồng, đặc biệt trong thời điểm điều kiện thời tiết xấu, phương tiện hoạt động trên luồng có mật độ cao; trợ giúp công tác đảm bảo an toàn hàng hải, an ninh hàng hải, phòng chống cháy nổ, phòng ngừa ô nhiễm môi trường; hỗ trợ điều động tránh va, ngăn ngừa mắc cạn, điều tra tai nạn hàng hải; hỗ trợ công tác tìm kiếm cứu nạn trong khu vực.

+ Hệ thống nhận dạng và truy theo tầm xa (LRIT):

Hệ thống nhận dạng và truy theo tầm xa (LRIT) đã được đầu tư và đưa vào sử dụng từ tháng 10 năm 2014, gồm 01 Đài thông tin nhận dạng và truy theo tầm xa (LRIT) tại Hải Phòng (sử dụng phần mềm của Công ty CLS; thiết bị mạng, tường lửa của Cisco).

Hệ thống sau khi được đưa vào sử dụng đã đáp ứng yêu cầu của Công ước SOLAS-74 sửa đổi, bổ sung về việc thiết lập hệ thống nhận dạng và truy theo tầm xa (LRIT) của Tổ chức hàng hải quốc tế IMO mà Việt Nam là thành viên; tạo điều kiện thuận lợi cho đội tàu biển Việt Nam trong các hoạt động hàng hải quốc tế; nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý, giám sát vị trí của các tàu biển mang cờ quốc tịch Việt Nam hoạt động trong vùng biển toàn cầu và giám sát vị trí các tàu biển nước ngoài hoạt động trong Vùng thông tin LRIT của Việt Nam (trong phạm vi 1000 hải lý từ bờ); phục vụ công tác quản lý chuyên ngành Hàng hải, công tác tìm kiếm cứu nạn trên biển.

Hiện nay, theo quy định tại Quy chế quản lý, khai thác, sử dụng thông tin nhận dạng và truy theo tầm xa của tàu thuyền (ban hành kèm theo Quyết định số 62/2014/QĐ-TTg ngày 06/11/2014), tài khoản sử dụng thông tin LRIT đã được cung cấp cho các cơ quan nhà nước như: Bộ Công an, Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển, Ủy ban quốc gia tìm kiếm cứu nạn, các cảng vụ hàng hải... Các đơn vị chỉ cần sử dụng máy tính truy cập internet có thể giám sát, theo dõi hành trình tàu thuyền, phục vụ công tác quản lý nhà nước của đơn vị.

+ Hệ thống nhận dạng tự động (AIS):

Hệ thống nhận dạng tự động (AIS) được Công ty TNHH MTV Thông tin điện tử hàng hải Việt Nam đầu tư và đưa vào hoạt động từ năm 2013, gồm: 01 Trung tâm dữ liệu AIS tại Hải Phòng và 40 trạm thu AIS ven biển. Hệ thống AIS có chức năng thu nhận bản tin AIS từ các phương tiện lắp đặt thiết bị AIS (vùng thu nhận được giới hạn trong phạm vi tầm phủ sóng VHF, tính từ vị trí lắp đặt trạm thu AIS); cung cấp thông tin nhận dạng, vị trí, hành trình di chuyển và các thông tin liên quan của các phương tiện cho người sử dụng; cho phép tra cứu lịch sử hành trình tàu trong quá khứ theo nhu cầu của người sử dụng.

Hiện nay, các cảng vụ hàng hải có thể sử dụng máy tính, thiết bị thông tin di động (máy tính bảng, smartphone…) truy cập internet để theo dõi, giám sát hành trình của tàu thuyền trong vùng nước cảng biển qua Hệ thống AIS.

+ Hệ thống giám sát, điều khiển từ xa phao, tiêu báo hiệu hàng hải:

Thời gian qua, Tổng Công ty Bảo đảm an toàn hàng hải miền Bắc và miền Nam (nay là Tổng Công ty Bảo đảm an toàn hàng hải Việt Nam) đã triển khai thiết lập một số hệ thống giám sát, điều khiển từ xa phao, tiêu báo hiệu hàng hải sử dụng công nghệ AIS trên một số tuyến luồng hàng hải như: Hòn Gai - Cái Lân, Lạch Huyện, Dung Quất, Nghi Sơn, Đà Nẵng, Soài Rạp.

Ngoài ra, hiện nay, Cục Hàng hải Việt Nam đang tổ chức thực hiện dự án "Thiết lập Đài vệ tinh mặt đất Cospas-Sarsat thế hệ mới Meolut". Dự kiến dự án sẽ hoàn thành đưa vào sử dụng chính thức trong năm 2025. Việc thiết lập Đài vệ tinh mặt đất Cospas-Sarsat thế hệ mới Meolut nhằm nâng cao hiệu quả công tác hỗ trợ tìm kiếm, cứu nạn (phát hiện và định vị phao phát báo động cấp cứu gần như ngay lập tức với độ chính xác cao), đáp ứng xu hướng công nghệ và lộ trình phát triển của tổ chức Cospas-Sarsat.

Về việc số hóa các thông tin, dữ liệu về kết cấu hạ tầng hàng hải:

Hiện nay, việc quản lý các thông tin, dữ liệu về kết cấu hạ tầng hàng hải (34 cảng biển, 296 bến cảng, 94 đèn biển, 34 đài thông tin duyên hải), bao gồm: Bến cảng, bến phao, đèn biển, phao, tiêu, luồng hàng hải, khu chuyển tải, khu neo đậu... đang được thực hiện thủ công, chưa có cơ sở dữ liệu điện tử về kết cấu hạ tầng hàng hải (quản lý các thông số kỹ thuật, bảo trì, khai thác và quản lý tài sản…) để hỗ trợ, tạo thuận lợi cho công tác thống kê, tổng hợp, phân tích, đánh giá và công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của các cơ quan quản lý nhà nước cũng như hỗ trợ các doanh nghiệp cảng trong hoạt động vận hành, khai thác cảng biển.

Trên cơ sở nhu cầu đó, Cục Hàng hải Việt Nam đã đề xuất và được Bộ Giao thông vận tải phê duyệt chủ trương đầu tư dự án "Xây dựng Hệ thống thông tin quản lý kết cấu hạ tầng giao thông hàng hải", đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025. Hiện nay, Cục Hàng hải Việt Nam đang tổ chức dự án và dự kiến dự án sẽ hoàn thành, nghiệm thu và đưa vào sử dụng vào cuối năm 2025.

Về xây dựng các cơ sở dữ liệu chuyên ngành hàng hải

Cục Hàng hải Việt Nam đã triển khai đưa vào sử dụng CSDL và phần mềm ứng dụng Đăng ký tàu biển và Quản lý thuyền viên từ ngày 20/12/2021, kết nối với CSDL nền tảng dùng chung về phương tiện và người điều khiển phương tiện của Bộ GTVT. CSDL Đăng ký tàu biển đang quản lý 1.463 tàu biển mang cờ quốc tịch Việt Nam; CSDL Quản lý thuyền viên đang quản lý 65.562 thuyền viên có giấy chứng nhận khả năng chuyên môn còn hiệu lực. Hiện nay, có 31 TTHC về đăng ký tàu biển và quản lý thuyền viên được cung cấp trên Cổng Dịch vụ công quốc gia và Cổng Dịch vụ công của Bộ GTVT (trong đó: 18 DVCTT toàn trình về đăng ký tàu biển; 11 DVCTT toàn trình và 02 DVCTT một phần về quản lý thuyền viên).

Cục Hàng hải Việt Nam đang phối hợp với Trung tâm CNTT (Bộ GTVT) và Cục Cảnh sách quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06) triển khai thực hiện "Kế hoạch định danh tàu thuyền trên nền tảng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, định danh và xác thực điện tử" để triển khai thực hiện Nghị quyết số 44/NQ-CP ngày 05/4/2024 của Chính phủ. Hiện nay, Cục Hàng hải Việt Nam đang tổ chức thực hiện nâng cấp, mở rộng phần mềm Đăng ký tàu biển và phần mềm Quản lý thuyền viên để triển khai thực hiện Nghị quyết số 44/NQ-CP ngày 05/4/2024 của Chính phủ và đáp ứng yêu cầu của các văn bản quy phạm pháp luật.

Ngoài ra, nhiệm vụ triển khai "Kế hoạch định danh tàu thuyền trên nền tảng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, định danh và xác thực điện tử" đã được đưa vào một trong các nhiệm vụ trong Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22 tháng 12 năm 2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (Nghị quyết số 03/NQ-CP ngày 09/01/2025). Tiến độ thực hiện là trong năm 2025.